اثرات ESD بر سلامت بدن انسان:[1]

تخلیه های الکترواستاتیکی(ESD)زمانی اتفاق می افتد که دو جسم با پتانسیل های الکتریکی متفاوت به اندازه کافی به هم نزدیک شوند تا در شکاف بین آنها قوس (جرقه) ایجاد گردد. زمانی که شما بر روی فرشی راه می­روید و سپس دستگیرۀ درب را لمس می­کنید جرقۀ کوچکی را احساس خواهید کرد که همان ESD است. شاید این امر ساده به نظر برسد اما در پس این جرقه های کوچک مضراتی برای سلامت افراد نهفته است که در این مقالۀ کوتاه به آنها خواهیم پرداخت.

پالس‌های تخلیه الکترواستاتیک (ESD) فرکانس‌هایی تا حدود ۱ گیگاهرتز دارند. گزارش شده است که این پالس ها با اثرات سلامتی مرتبط هستند. استانداردهای قرار گرفتن انسان در معرض چنین میدان هایی محدودیت هایی را ارائه می دهند که با  ضریبی به نام جذب ویژه (SA) در بافت تعیین میگردد. میانگین مقادیر SA در همه اندام‌ها و بافت‌ها کمتر از حد استاندارد IEEE برای پالس‌های ESD معمولی و واقعی است. نگرانی اصلی عموم افراد در مورد ESD به اثرات آن بر تجهیزات الکترونیکی حساس است، در نتیجه، تحقیقات متعددی برای ارزیابی اتصال ESD به دستگاه ها یا مدل های آنها انجام شده است و تنها تحقیقات محدودی به تعاملات ESD با بدن انسان اختصاص یافته است در حالی که این امر بسیار مهم است. مطالعات آزمایشگاهی و تجزیه و تحلیل نمونه‌های خون کارکنان برق نشان داده است که ناهنجاری‌های کروموزومی ممکن است در اثر قرار گرفتن در معرض جرقه ایجاد شود.

برخی از مطالعات نشان داده اند که ESDs ممکن است یک عامل برای ایجاد اثرات بهداشتی در کارگران تاسیسات برق باشد. اخیراً فرضیه‌ای مطرح شده است که جریان‌های تماس نامحسوس در بدن انسان ممکن است مسئول اثرات سلامتی، به ویژه سرطان خون در دوران کودکی باشد. مدل‌سازی عددی نشان می‌دهد که میدان‌های الکتریکی در بافت انسانی ناشی از جریان‌های تماس معمولی بسیار بیشتر از میدان‌های الکتریکی ناشی از قرار گرفتن در معرض میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی در فرکانس‌های خطوط برق است. اگرچه طول پالس ها این میدان های الکتریکی  کوتاه و تقریباً 100 نانو ثانیه است اما توان آنها در بافت هایی مانند چربی زیر جلدی (جایی که اعصاب محیطی ممکن است برانگیخته شوند)، ماهیچه ها و مغز استخوان در بازو در حد کیلوولت بر متر است.

همچنین، در پژوهشی دیگر مشخص شده است که تخلیۀ الکترواستاتیکی پرسنل بیمارستان و بیماران در طول فعالیت های مختلف، خطر اختلال در عملکرد تخلیه الکترواستاتیک (ESD) دستگاه های پزشکی و احتمال بروز عوارض جانبی بیماران را افزایش می دهد.

خواص الکتریکی بدن، شکل و وضعیت آن، و به طور خاص، ظرفیت بین بدن و زمین، و ویژگی های جرقه، شکل موج پدیدۀ ESD را تعیین می کند. شکل موج واقعی ممکن است به طور قابل توجهی متفاوت باشد، زیرا به عوامل زیادی مربوط به جسم باردار و بدن انسان و شاید مهمتر از همه، هندسه مرتبط با تخلیه مستقیم بستگی دارد.

نایلون فریزهایی که روزانه با آنها سر و کار داریم، لباس ها، ملحفه ها، فرش ها و ... همه و همه می توانند سبب تخلیۀ بار از بدن ما شوند بدون اینکه حتی با چشم ما قابل روئت باشند. زمانی که شما بر روی تشک ها (مت ها)ی ورزشی خود در حال انجام حرکات ورزشی و نرمشی هستید، زمانی که در مدیتیشن های یوگا به سر می برید نا خواسته در حال جذب بارهای الکتریکی و به دنبال آن ایجاد تخلیۀ الکتروستاتیکی هستیم.

با توجه به مواردی که بیان شد، که در واقع تنها بخش کوچکی از مضرات تخلیه الکترواستاتیک بر روی بدن انسان است، ضرورت استفاده از ابزاری که بتواند بدن ما را از رخ داد این پدیده محفوظ نگه دارد روشن و مبرهن است. از جمله ابزارهایی که در این زمینه به ما کمک می کند:

·        دستبندهای آنتی استاتیک: این دستبندها به دو صورت دارای اتصالات (برای انجام امور فنی) و بدون اتصالات (به منظور استفاده روزانه)  قابل خرید می باشند.

·        مت های آنتی استاتیک: این مت ها می­توانند با ایجاد بستری راحت برای انجام حرکات ورزشی شما را از اثرات مخرب ESD باز دارند. همپنین، به صورت رو میزی و برای انجام کارهای فنی نیز موجود می باشند.

·        دمپایی آنتی استاتیک،

·             دستکش و دستکش کار آنتی استاتیک،

·             دمپایی و کفش آنتی استاتیک و ESD،

·             کیسه بسته بندی و فوم آنتی استاتیک،

·             کفپوش آنتی استاتیک،

·            ... .

برای بهره مندی از مشاورۀ فنی در این حوزه و همچنین، خرید انواع کالاهای آنتی استاتیک با مشاوران خبره در شرکت «نیکان توان پژوهان» تماس حاصل فرمایید. 



[1]    *منابع

·         “Interactions of electrostatic discharge with the human body”, E. Okoniewska and et. Al, Journals & Magazines, IEEE Transactions on Microwave Theory and Techniques, Volume: 52 Issue: 8.

·         DOI: 10.1109/TBME.2004.828047